Apelacja w sprawie karnej jest bezwzględnie suspensywna, co oznacza, że wyrok sądu I instancji nie jest prawomocny i nie może być wykonalny. Do czasu, w którym strony mogą wnieść apelację, wyrok sądu pierwszej instancji jest nieprawomocny. Po upływie tego terminu uprawomocnia się.
Kto może wnieść apelację?
- oskarżyciel (publiczny, posiłkowy i prywatny),
- oskarżony,
- pokrzywdzony,
- adwokat strony.
Jak napisać apelację karną?
Aby sąd w ogóle zajął się apelacją, musi ona zostać złożona do sądu w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od dnia, w którym strona otrzymała wyrok sądu pierwszej instancji.
Apelację wnosi się na piśmie do sądu odwoławczego (czyli sądu drugiej instancji), ale za pośrednictwem sądu pierwszej instancji.
Apelacja powinna określać:
- oznaczenie organu, do którego pismo jest skierowane oraz oznaczenie sprawy, której dotyczy;
- oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo;
- treść wniosku lub oświadczenia – w miarę potrzeby z uzasadnieniem;
- wskazanie podstawy prawnej wnoszonego środka zaskarżenia;
- określenie, w jakiej części skarżący nie zgadza się z rozstrzygnięciem sądu I instancji;
- wskazanie tzw. kierunku zaskarżenia;
- wskazanie zarzutów apelacyjnych;
- wskazanie wniosków końcowych apelacji, czyli określenie, czego skarżący domaga się od sądu;
- datę i podpis składającego pismo.
Zarzuty apelacyjne mogą dotyczyć naruszenia prawa procesowego bądź prawa materialnego. Najdalej idącymi zarzutami naruszenia prawa procesowego są te, które jednocześnie stanowią przyczyny nieważności postępowania (art. 379 k.p.k.).
Zarzuty pod adresem zaskarżonego wyroku
Art. 438 k.p.k. dzieli zarzuty na cztery podstawowe kategorie:
- zarzuty dotyczące obrazy przepisów prawa materialnego (w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu oraz w pozostałym zakresie);
- zarzuty dotyczące obrazy przepisów postępowania;
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia;
- rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka.
Nowe dowody w postępowaniu apelacyjnym
- dowód nie był powołany przed sądem I instancji, pomimo że składający wniosek mógł go wówczas powołać, lub
- okoliczność, która ma być udowodniona, dotyczy nowego faktu, niebędącego przedmiotem postępowania przed sądem pierwszej instancji, a składający wniosek mógł go wówczas wskazać.
Rozprawa apelacyjna
- Pierwszym jest sytuacja, gdy na rozprawę stawią się jedynie uczestnicy postępowania i nie sprzeciwią się odstąpieniu przez sąd od sprawozdania.
- Drugi przypadek ma miejsce wtedy, gdy nikt nie stawił się na rozprawę apelacyjną.
- wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, oraz
- w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia, oraz
- w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym, chyba że środek odwoławczy nie pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika i nie podniesiono w nim zarzutów albo ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od podniesionych zarzutów.
Ile trwa apelacja karna?
Niekorzystne dla wnioskodawcy rozstrzygnięcie
Istnieje wreszcie możliwość złożenia wniosku o wznowienie postępowania – ale tylko pod warunkiem że pojawiły się wyjątkowe okoliczności związane z prawomocnie rozstrzygniętą już sprawą.
Pytania i odpowiedzi
Czym jest apelacja w sprawach karnych?
Apelacja karna jest środkiem odwoławczym służącym do zaskarżenia orzeczeń sądu I instancji. Apelacja karna przysługuje stronie niezadowolonej z rozstrzygnięcia i ma na celu usunięcie ewentualnych błędów Sądu I instancji.
Sąd odwoławczy zmienia lub uchyla zaskarżony wyrok w całości albo w części lub orzeka o jego utrzymaniu w mocy.
Apelację wnosi się na piśmie w terminie 14 dni od doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem do Sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
Czy składanie apelacji w sprawach karnych, w sprawach cywilnych, w sprawach gospodarczych ma sens?
Apelacja od wyroku to jeden z fundamentów naszego systemu prawnego. Prawo do niej wyrażone jest w art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przewiduje on, że każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń wydanych przez sądy w pierwszej instancji. Apelacja umożliwia weryfikację orzeczeń sądów niższego rzędu przez sąd apelacyjny. W odniesieniu do wyroków sądu rejonowego sądem odwoławczym będzie sąd okręgowy, a dla orzeczeń wydanych przez sąd okręgowy – sąd apelacyjny.
Warto złożyć apelację, ilekroć strona nie zgadza się z rozstrzygnięciem sądu i uważa, że jest w stanie przekonać sąd odwoławczy o swoich racjach. Dla wygrania postępowania odwoławczego kluczowe znaczenie mają:
- jakość argumentacji,
- wykazanie nieprawidłowości w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji,
- istnienie uchybień proceduralnych lub błędów w stosowaniu prawa.
Apelacja w sprawach karnych a nowe dowody
Czy w apelacji można wskazać nowe dowody? Tak, ale sąd odwoławczy nie musi ich wziąć pod uwagę.
Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli „dowód nie był powołany przed sądem pierwszej instancji, pomimo że składający wniosek mógł go wówczas powołać, lub okoliczność, która ma być udowodniona, dotyczy nowego faktu, niebędącego przedmiotem postępowania przed sądem pierwszej instancji, a składający wniosek mógł go wówczas wskazać” (art. 452 par. 2 Kpk). Strona nie powinna więc powstrzymywać się z powołaniem wszystkich dowodów w założeniu, że w razie apelacji przywoła jakiś argument czy dowód miażdżący drugą stronę. Może się okazać, że sąd w ogóle nie dopuści tego dowodu w postępowaniu odwoławczym.
Apelacja w sprawach cywilnych i apelacja w sprawach gospodarczych – koszty
Wniesienie apelacji wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty. Jej koszt jest uzależniony od rodzaju sprawy oraz wartości przedmiotu sporu. Opłata od apelacji w sprawach o prawa majątkowe, w zależności wartości przedmiotu zaskarżenia (WPZ), zasadniczo wynosi:
1) do 500 zł – opłata 30 zł;
2) ponad 500 zł do 1 500 zł – opłata 100 zł;
3) ponad 1 500 zł do 4 000 zł – opłata 200 zł;
4) ponad 4 000 zł do 7 500 zł – opłata 400 zł;
5) ponad 7 500 zł do 10 000 zł – opłata 500 zł;
6) ponad 10 000 zł do 15 000 zł – opłata 750 zł;
7) ponad 15 000 zł do 20 000 zł – opłata 1 000 zł.
Przy WPZ przekraczającym 20 000 zł pobiera się opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 zł.
Jeśli strona nie jest w stanie ponieść kosztów apelacji, może wnosić o zwolnienie od nich. Musi jednak wykazać, że jej sytuacja finansowa nie pozwala na uiszczenie opłaty. Wypełnia w tym celu oświadczenie, w którym ujawnia wysokość swoich dochodów i miesięczne koszty przypadające na utrzymanie rodziny.
Apelacja w sprawach karnych – koszty
Odmiennie niż w sprawach cywilnych, gdzie już samo wniesienie apelacji wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty, wniesienie apelacji w sprawie karnej jest wolne od opłat.